O‘ZBEKISTONDA “YASHIL” MOLIYA AMALIYOTINING MUAMMOLI KREDITLAR DINAMIKASIGA TA’SIRI: BARQAROR MOLIYAVIY RIVOJLANISH YO‘LIDA TAHLILIY YONDASHUV
Nashr qilingan 2025-06-27
Kalit so'zlar
- Yashil moliya,
- Muammoli kreditlar (NPL),
- Bank kredit xavfi,
- Panel regressiya modeli,
- ESG mezonlari
- Kredit portfeli,
- Moliyaviy barqarorlik ...Batafsil
Iqtibos
Аннотация
Ushbu tadqiqot O‘zbekiston bank sektorida yashil moliya hamda kredit xavfi o‘rtasidagi bog‘liqlikni empirik jihatdan tahlil qiladi. Panel regressiya modeli asosida 2020–2024-yillar davomida 35 ta tijorat banki bo‘yicha kvartal ma’lumotlaridan foydalanildi. Tadqiqot natijalari yashil loyihalarda ishtirok etayotgan banklarda nomsifatli kreditlar (NPL) darajasining past ekanligini ko‘rsatdi. Shuningdek, LOAN × GreenInvest interaksiya atamasi ham manfiy hamda statistik jihatdan ahamiyatli chiqdi, bu esa yirik kredit portfelliga ega banklarda yashil moliyalashtirish NPL darajasini yanada pasaytirishini anglatadi. RE modeli bilan FGLS usulini birlashtirish orqali heteroskedastiklik, avtokorrelyatsiya va kesimlararo bog‘liqlik kabi statistik muammolardan saqlanildi. Davlat banklarida NPL darajasi yuqori bo‘lib, likvidlik xavfi (LDR) ham NPL darajasiga musbat ta’sir qildi. Iqtisodiy o‘sish (GDPg) esa NPL darajasini kamaytiruvchi omil sifatida aniqlandi. Ushbu natijalar yashil moliyaning bank sektori barqarorligini mustahkamlash vositasi sifatida dolzarb ekanligini tasdiqlaydi. Natijalarga asoslanib, O‘zbekistonda yashil moliyalashtirishni rivojlantirish uchun ESG mezonlariga asoslangan normativ bazani mustahkamlash, yashil kreditlar uchun alohida hisobot tizimini joriy etish, shuningdek, bank xodimlarining malakasini oshirish tavsiya etiladi.
Библиографические ссылки
- Ahmed, N., & Rahman, M. (2023). Green Finance and Sectoral Credit Risk: Evidence from Emerging Markets. Journal of Sustainable Finance and Investment, 13(2), 213–229. https://doi.org/10.1080/20430795.2022.2073089
- Anorqulova, G. (2025). Yashil moliyalashtirishning O’zbekiston bank tizimidagi rivojlanish tendensiyalari. Xalqaro Moliyaviy Tadqiqotlar Jurnali, 4(1), 22–38. https://academicpublishers.org/journals/index.php/ijai/article/view/4973
- Bolton, P., Kacperczyk, M., & Samama, F. (2022). Net-zero carbon portfolio alignment. Review of Financial Studies, 35(1), 130–174. https://doi.org/10.1093/rfs/hhab075
- Bui, D. T., & Nguyen, V. C. (2023). Does Green Credit Reduce Credit Risk in ASEAN Countries? Asian Journal of Economics and Finance, 5(1), 18–32.
- Cainelli, G., D’Amato, A., Mazzanti, M., & Montresor, S. (2021). Environmental innovations, financing constraints, and performance: Evidence from EU manufacturing firms. Journal of Economic Behavior & Organization, 190, 322–351. https://doi.org/10.1016/j.jebo.2021.07.007.
- Fernando, M. C., Ghosh, S., & Ma, Y. (2022). ESG Compliance and Non-performing Loans: A Global Bank-Level Analysis. Sustainability, 14(5), 2899. https://doi.org/10.3390/su14052899.
- IFC & Asian Development Bank (ADB). (2023). Green Bond Market Development in Central Asia: Uzbekistan Country Report. International Finance Corporation. https://www.ifc.org.
- IMF. (2023). Greening the Financial Sector: Climate Risk and Bank Supervision. International Monetary Fund Policy Paper. https://www.imf.org.
- Isakov, O. (2024). Makroiqtisodiy ko’rsatkichlarning muammoli kreditlarga ta’siri: O’zbekiston bank sektori misolida. Iqtisodiyot va Innovatsion Texnologiyalar, (2), 34–47. https://iqtisodiyot.tsue.uz.
- Karatayev, M., & Clarke, M. L. (2021). A review of the green economy in Kazakhstan: Transition towards green energy and sustainable development. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 143, 110846. https://doi.org/10.1016/j.rser.2021.110846.
- Khan, H., Shah, S. Z. A., & Ullah, A. (2022). Impact of Green Financing on the Performance of Banking Sector: Evidence from Emerging Economies. Sustainability, 14(7), 4231. https://doi.org/10.3390/su14074231
- Li, Q., & Tang, Y. (2021). Does Green Credit Policy Improve Credit Quality? Evidence from Industrial Sectors in China. China Economic Review, 67, 101610. https://doi.org/10.1016/j.chieco.2021.101610
- Lundgren, C. J., & Villanueva, D. (2021). Climate Risk and Financial Stability: Policy Approaches in Asia. IMF Working Paper No. 21/135. https://www.imf.org/en/Publications/WP/Issues/2021/06/25/Climate-Risk-and-Financial-Stability-Policy-Approaches-in-Asia-461660
- Nizam, E., Ng, A. C., Dewandaru, G., Nagayev, R., & Mensi, W. (2021). The impact of ESG performance on default risk: Evidence from the US and Europe. Finance Research Letters, 39, 101735. https://doi.org/10.1016/j.frl.2020.101735
- OECD. (2023). Green Finance and Investment: Developing Sustainable Finance Definitions and Taxonomies. OECD Publishing. https://www.oecd.org/environment/developing-sustainable-finance-definitions-and-taxonomies-134a2dbe-en.htm
- Olimjonova, M. (2025). Bank moliyaviy barqarorligini baholashda CAMELS modelining qo’llanilishi. Moliya Akademiyasi Ilmiy Nashrlari, (1), 19–31. https://finance.tsue.uz/index.php/afa/article/view/956
- Rustamova, F., Gasimova, S., & Mammadov, A. (2022). Green Finance Development and Its Impact on Financial Risk in Azerbaijan. Central Asian Journal of Environmental Studies, 3(4), 51–66.
- Sharipova, D. (2023). O’zbekistonda yashil kreditlash va bank risklari: Empirik tahlil. Barqaror Iqtisodiyot Jurnali, 5(2), 60–75.
- Taghizadeh-Hesary, F., & Yoshino, N. (2020). Sustainable solutions for green financing and investment in renewable energy projects. Energy Policy, 146, 111874. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2020.111874
- Umarova, N., & Karimov, R. (2023). Yashil obligatsiyalar va ularning moliyaviy barqarorlikka ta’siri: O’zbekiston tajribasi. Barqaror Taraqqiyot Jurnali, (3), 41–54. https://journals.uz/greenfinance